Turgay Kılıç/YENİ İZMİR- İzmir Lokantacılar ve Gazinocular Esnaf Odası (İLGEO) Başkanı ve Konak Belediyesi Esnaf Masası Başkanı Doğan Kılıç, esnafın feryadını dile getirdi, KDV’nin ve kredi kartların komisyon kesintisiyle esnafın nefes borusuna bıçak gibi indiğine işaret etti.
TÜİK’in enflasyon rakamı yüzde 60’ın üzerinde iken ENAG’ın ise yüzde 126 olması gözleri yeniden ekonomik krize çevirdi. Enflasyonun kemiğe dayandığına işaret etmesiyle lokantacıların dükkâna kilit vurduğu döneme vurgu yapan Başkan Kılıç, “Zamların artması ve kredi kartı kullanımın yaygınlaşmasıyla yüzde 1 kazanıyoruz, yüzde 10 KDV ödüyoruz” dedi.
‘Canımıza okudular’
Esnaf son zamanlarda müşteri karşılayamaz oldu. Enflasyonun artması ve kredi kartlarının kullanımın yaygınlaşmasıyla nakit para sıkıntısı içinde boğulan esnaf, kepenk indiriyor, müşteriyi boş çevirmemek için porsiyon azaltıyor ya da porsiyonları eksiltiyor. Müşteri ise, nakit parayı kullanamadığından kredi kartıyla alışveriş yaparak esnafa KDV (Katma Değer Vergisi) ve komisyon ile ek borç bindiriyor.
İzmir Lokantacılar ve Gazinocular Odası Başkanı Doğan Kılıç, pandemi döneminde paket servisle para kazandıklarına değinerek pandemi sonrası dönemde yüklenen zam ve artan kurye sayısıyla paket servislerin KDV yükleri altında ezildiklerine dikkat çekiyor. Kasadaki gelirin de azaldığına vurgu yapan Kılıç, “Paket serviste kazanıyorduk. Paket servisiyle evine sipariş verenler ve motokuryenin sayısının artmasıyla canımıza okudular. Müşteri artık esnafa uğramadığından, sırtımızda bir kambur oluşmaya başladı. Pandemi sonrasında esnaf dükkân kapattı, ölüme terk edildi” dedi.
Esnafın can suyu:Maliyet
Bir esnafın yaşaması için maliyete dikkat çeken Başkan Kılıç, “Esnafın yaşaması ve ayakta durabilmesi için maliyet çok önemli. Personel çalıştırdığında sigorta yatırıyor, bu da 5 bin TL’yi buluyor. Sigortasız personel de çalıştıramıyoruz. Biz ‘Asgari ücret’ dediğimizde de yüzümüze bakmıyor kimse. İşyerimizin açık kalması için de her yolu deniyoruz, her imkânı sağlamaya gayret gösteriyoruz” ifadelerini kullandı.
‘Küçük esnaf uçurumun eşiğinde’
Esnaf Odası Başkanı Kılıç, sık sık gelen zamların müşteriye yansıtılmadığını da aktarıyor. Artan maliyetlerin yanında zamların da belini büktüklerini belirten Kılıç, “Gelen zamları hemen yansıtamıyoruz. Geçen hafta kellenin kilosuna (sakatat) 30 TL, işkembenin kilosuna 20 TL, ayağın tanesine de 20 TL zam geldi. Bu zamla ben müşteriye ne kadar zam yapabilirim ki? Bu sebeple küçük esnaf zor durumda, uçurumun eşiğinde” dedi.
‘Sefer tası dönemine döndük’
Esnafların dertlerin Yeni İzmir gazetesine anlatan Doğan Kılıç, sefer tası dönemine döndüklerini anlatıyor. Diğer esnafın lokantalara uğramayıp evden hazırladıkları sefertasını getirdiklerine dikkat çekerek “Bizler aslında 20 yıl öncesine döndük. Çalışan bir esnafın eşi, akşamdan yemeği hazırlıyor ve sefertasına yerleştiriyor. Esnafımız da lokantaya gelemediğinden öğlen yemeğini kendi iş yerinde, sefertasındaki yemeklerini yiyor. Çünkü artık kimsenin lokantaya gidecek gücü kalmadı. Bana gelen zammı yansıttığımda, benim müşteri sayım da azalıyor. Bu da kazancımı olumsuz etkilediği gibi personeli de çalıştıramaz duruma geliyorum” dedi.
‘Az’ söylemleri çoğaldı
Müşterinin lokantada ‘Az pilav, az yemek’ söylemlerinin arttığına da dikkat çeken Esnaf Odası Başkanı Doğan Kılıç, üç çeşit yemeğin fiyatının 150 lirayı geçtiğine değindi. Bu sebeple gelen müşterilerin tek çeşit yemeği almak istediğini veya ‘Az yemek, az pilav, az çorba’ söylemlerinin çokça arttığına değinerek nakit paranın yokluğuna şöyle açıklık getiriyor: “Kasamıza nakit para da düşmüyor. Nakit paranın düşmemesi bizi da çok zorluyor. Kredi kartlarının artmasıyla da bize binen KDV, komisyon, vergi de belimizi kırmaya yetiyor. Yıllar öncesinde kredi kartıyla lokantada alışveriş yapmanın utancı varken şimdi nakit para yok, kredi kartıyla işlem yapılıyor. Bizim eti, sebzeyi, sakatatı, meyvesi, bakliyatı ve diğer tüm alışverişlerimizin KDV’si yüzde 1 değer taşıyorken bunları satmaya kalktığımızda ise yüzde 10 oranında KDV alınıyor. Yetkililer bize ‘Size yüzde 10 kâr sağlamak için’ diyor. Ama bizler bunu müşteriye bildiremiyoruz. Bu da birikerek bizi borca sokuyor, kepenk indirmemize zorluyor.”
KDV’de yüzde 1 talebi
KDV oranlarının artmasıyla dükkanların kapatılması ve esnafın yok olmaya gidildiği döneme kapı aralayan Lokantacılar ve Gazinocular Odası Başkanı Kılıç, “Bizler, bize yüklenen vergiyi, zammı müşteriye direkt yansıtamadığımızdan kapımıza vergi borçları ve banka blokeleri dayanıyor. Ve bu da bizim kapanmamıza yol açıyor. Bu sebeple de KDV’nin bizden çıkan kısmını yüzde 1’e düşmesini istiyoruz. Her konuştuğum esnafın bana anlattığı da bu. Bir kredi kartıyla işlem yapıldığında, yüzde 10 KDV, yüzde 4 komisyon ve yüzde 3 de vergisiyle toplamda yüzde 17 vergi çıkıyor bizden” dedi.
Kepenk indirenlerin sayısı artıyor
36 yıllık esnaf Başkan Doğan Kılıç, pandemi sonrasında belini doğrultamayan esnafın her geçen gün zamlardan kepenk indirdiğine aktararak “Yıllar öncesinde emekli olanlar ufak bir lokantayla geçimini devam ettirirdi. Şimdiki ekonomik sarsıntı meslekteki en iyi ustaları dahi barındırmıyor. Ben 36 yıllık esnafım, başkan olmasam ben de dayanamam” dedi.
Esnafın dükkanını kapatma kararından sonra odaya bilgi verenlerin dükkan açanlardan fazla olduğuna değindi. Son 6 aylık raporda İLGEO’ya bilgi vererek dükkan açanların sayısı 229 iken dükkanı kapatanların sayısı ise 268 oldu. Vergi dairesi ve odaya borcu olanlar ise bilgi vermeden dükkanı boşaltıp gittiğinden kayıtlara girmiyor.
‘TÜİK’e göre güllük gülistanlık’
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in açıkladığı enflasyon rakamlarını eleştiren İLGEO Başkanı Doğan Kılıç, enflasyon oranlarına gülerek şöyle cevap verdi: TÜİK’e göre biz güllük gülistanlık içinde yaşıyoruz. Enflasyon en az yüzde 100’ün üzerindedir. Enflasyonu artık kemiklerimizde hissediyoruz. Her mekana girdiğimde, ‘Yılbaşı geliyor, dükkan kiralarımız ne olacak?’ diye soruyor. Mekanların kiraları yüzde yüz artacaktır” dedi.
